Mặc dù là loại khí có sẵn trong không khí những không phải cơ thể ai cũng có đủ oxi để duy trì sự sống. Vậy, thực tế ứng dụng của oxi trong đời sống như thế nào? Những trường hợp thiếu oxi sẽ ra sao? Hãy cùng theo dõi những thông tin chi tiết ở bài viết của chúng tôi ngày hôm nay.
Khí oxi y tế là gì?
Trong khí quyển, khí oxi chiến từ 20-21%. Riêng khí oxi thở tại nhà hay khí oxi y tế là dạng khí oxi tinh khiết không màu không mùi, không vị. Nó chính là dưỡng khí để hít thở cũng như duy trì sự sống của con người. Bất cứ sự sống nào cũng cần đến khí oxi.
Một lượng khí oxi được con người hít vào đi qua phổi vào máu, từ đó oxi được tim co bóp đưa đi đến khắp các tế bào trên cơ thể, nuôi dưỡng và giúp các bộ phận khác hoạt động ổn định.
Những ứng dụng của oxi trong đời sống con người
Oxi thường được gọi là dưỡng khí, một trong những chất duy trì sự sống. Chúng ta đều biết ăn uống rất quan trọng tới sức khỏe của con người, nhưng ít ai thấy vai trò của thở trong cuộc sống. Người ta có thể nhịn ăn, nhịn uống nhiều ngày nhưng nhịn thở thì không thể kéo dài trong vòng vài phút.
Vậy, hô hấp có vai trò quan trọng như thế nào đối với cơ thể sống, khí oxi có vai trò như thế nào trong y tế và công nghiệp.
Oxi và quá trình hô hấp
Nếu não không được cung cấp oxi thì sau 4 đến 5 phút đã bắt đầu bị tổn thương, sau 9 – 10 phút đã bị tổn thương không phục hồi. Mặc dù quan trọng là vậy nhưng vì có sẵn trong tự nhiên nên nhiều người cũng không hề chú ý đến nó.
Nếu oxi do con người tạo ra như hàng hóa sản phẩm thì có lẽ không cần phải dự trữ trong nhà!
Tuy có sẵn trong tự nhiên với hàm lượng lớn, chiếm 20 – 21% thể tích không khí nhưng không phải cơ thể ai cũng đủ oxi. Oxi vào cơ thể ta còn phụ thuộc vào:
- Sự tiếp nhận của phổi.
- Vận chuyển của máu.
- Thông suốt của mạch máu.
- Khả năng làm việc của tim.
- Các bệnh cấp tính, mãn tính ở phổi đều ít nhiều ảnh hưởng đến sự tiếp nhận oxi của phổi.
Khả năng vận chuyển oxi của máu trong điều kiện áp suất không khí bình thường phụ thuộc vào hemoglobin có trong hồng cầu. Khi thiếu máu, phương tiện vận chuyển oxi này bị giảm thiểu. Có khi tuy đủ lượng hemoglobin nhưng khả năng vận chuyển oxi của nó giảm, đó là trường hợp khi cơ thể bị ngộ độc các chất gây methemoglobin.
Như vậy cùng sống trong một môi trường, nhưng có người cơ thể được cung cấp đủ oxi, có người thiếu. Không chỉ với bệnh nhân mà ở người bình thường, một số trường hợp dù đang sinh hoạt làm việc bình thường, nhưng toàn cơ thể hoặc ở một cơ quan hay bộ phận nào đó vẫn thiếu oxi ở mức độ nhất định.
Vai trò của oxi đối với các cơ quan cơ thể
Da thiếu oxi: Hằng ngày chúng ta tiếp xúc với không khí bị ô nhiễm nghiêm trọng, làn da trở nên nhạy cảm và thiếu oxi khiến da nhanh chóng bị lão hóa. Điều này làm chậm quá trình trao đổi chất, tối sạm, khô, độ đàn hồi kém, dễ hình thành các nếp nhăn.
Não thiếu oxi: Não thiếu oxi lâu dài sẽ dẫn đến:
- Trí nhớ bị suy giảm.
- Đau vai.
- Mỏi mắt.
- Viêm mũi, viêm phế quản.
- Cao huyết áp.
- Hen suyễn.
- Đục thủy tinh thể.
- Xung huyết não.
- Tắc nghẽn mạch máu.
- Bệnh trĩ, táo bón.
- Sơ mạch máu, lạnh tay chân, viêm khớp.
Điều trị bệnh gan và vai trò ứng dụng oxi
Quá trình tạo năng lượng trong gan đều có sự tham gia của oxi. Nhưng dự trữ oxi trong gan rất ít. Khi rối loạn tuần hoàn máu trong gan lượng oxi bên trong tế bào chỉ đủ sử dụng trong 30 – 60 giây.
Thiếu oxi sẽ ảnh hưởng và dẫn đến tăng glycolys giảm glycogen dự trữ. Đặc biệt thoái hóa mỡ gan; màng tế bào bị phân hủy; giảm tổng hợp protein, quá trình tái sinh yếu đi.
Sự loạn dưỡng gan có thể dẫn tới hoại tử tế bào gan; hoại tử rải rác trung tâm tiểu thùy. Vì tế bào gan nằm xung quanh các tĩnh mạch trung tâm chứa đựng oxi kém hơn.
Tim thiếu oxi: Bệnh dễ phát sinh khi gặp các điều kiện như: gắng sức, stress, lạnh, cơn nhịp nhanh… Cụ thể chính là triệu chứng bệnh xơ vữa động mạch vành.
- Nguyên nhân trực tiếp của các cơn đau thắt ngực là do thiếu oxi trong tế bào cơ tim; mất thăng bằng giữa cung và cầu oxi trong quá trình chuyển hóa chất tạo năng lượng cho tim hoạt động.
- Các mô của cơ thể sống đều rất cần oxi để đảm bảo sự sống bình thường. Oxi là một trong những chất cần thiết bậc nhất với cơ thể nói chung, với tim nói riêng. Người ta có thể nhịn ăn; nhịn uống nhiều ngày nhưng nhịn thở (ngừng cung cấp oxi) thì chỉ tối đa trong vài phút.
Tự kỷ vì thiếu oxi: còn được gọi là “rối loạn phát triển lan tỏa”. Trong quá trình cơ thể phát triển sẽ có sự rối loạn. Và dần dần thường ảnh hưởng đến nhiều hoặc tất cả sự phát triển tâm lý của trẻ (quan hệ xã hội/ cá nhân, ngôn ngữ, nhận thức, tình cảm).
Ngoài những ứng dụng thực tế đối với cơ thể, oxi còn được ứng dụng trong y học (bổ sung cho người bệnh khó thở, khó hô hấp); trong công nghiệp (đồng vị trong hóa thạch, làm chất oxi hóa, sản xuất các chất chống đông); duy trì sự cháy…
Trên đây là những ứng dụng của oxi trong đời sống. Hy vọng bài viết có thể giúp bạn hiểu rõ hơn về loại dưỡng khí này.
